MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

1. Taraflar arasında görülen “mülkiyetin tespiti ve tescil ” davasından dolayı bozma kararı üzerine direnme yoluyla Fethiye 3. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen 02.06.2016 tarihli ve 2016/44 E., 2016/175 K. sayılı kararın bozulmasını kapsayan ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulundan çıkan 19.12.2019 tarihli ve 2017/14-1745 E., 2019/1421 K. sayılı kararın karar düzeltme yoluyla incelenmesi davalı vekili tarafından verilen dilekçe ile istenilmiştir.
2. Hukuk Genel Kurulunca dilekçe, düzeltilmesi istenen karar ve dosyadaki ilgili bütün belgeler okunduktan sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
3. Davacı 12.06.2012 harç tarihli dava dilekçesinde; davalının 25 pafta 4436 parsel olarak tapuda kayıtlı gayrimenkulünü kat karşılığı inşaat sözleşmesi karşılığında S.S. Hasdeniz Yapı Kooperatifine inşaat yapması için verdiğini, müvekkilinin ise 23.12.1996 tarihinde 23 numaralı üye sıfatıyla kooperatif ortağı olduğunu, davalı arsa sahibi ile müvekkilinin 02.11.1999 tarihinde kendisine noter huzurunda çekilen kura neticesinde isabet eden 8. blok 1 nolu daire ile 2. blok 5 numaralı daireleri karşılıklı takas sözleşmesi imzalayarak takas ettiklerini, bu takas sonucu müvekkilinin ek ödemeler yaptığını, müvekkilinin 1999 tarihinde kaba inşaatı bitmiş vaziyette teslim aldığı dairesine 2002 yılında taşınarak o yıldan beri emlak vergisi, elektrik, su, telefon aboneliği bulunmakta olup borçlarını düzenli olarak ödediğini, davalı ile dava dışı S.S. Hasdeniz Yapı Kooperatifi arasında Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde 2004/686 E. sayılı dosya ile görülmekte olan davada davalının, müvekkili ile takas ettiği ve şu an müvekkilinin oturmakta olduğu 2. blok 5 nolu daire hakkında sanki kendisine aitmiş gibi mahkemeye beyanda bulunduğunu ve üzerindeki tedbir kararını kaldırttığını, davalının bu dairenin müvekkiline devri için resmî işlemleri yapmaya yanaşmadığını ileri sürerek davalının sözleşme ile takas ettiği 2. blok 5 nolu dairenin müvekkiline aidiyetinin tespitine ve müvekkili adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
4. Davalı 03.07.2012 havale tarihli cevap dilekçesinde; davacı ile arasında bir daire takas anlaşması olduğu hususunun doğru olduğunu, ancak davacının gereksiz yere mahkemeye başvurmuş olmasının fuzuli yere kendisine haklı bir zemin aramak kaygısından kaynaklandığını, zira dava dışı kooperatifin taşınmazı plan, proje ve sözleşme esaslarına uygun surette bitirmediği için kooperatife yönelik olarak dava açtığını, kooperatifin de kendi aleyhine tapu iptal ve tescil davası açtığını, her iki davanın Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/686 E. sayılı dosyası üzerinden görülmekte olduğunu, davacının davasını şartlı olarak kabul edebileceğini, davacının mensubu olduğu kooperatifin edimlerini tam ve eksiksiz olarak yerine getirmesi koşuluyla davacının tapusunu kendisine devretmeye hazır olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme Kararı:
5. Fethiye 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 22.05.2014 tarihli ve 2012/267 E., 2014/241 K. sayılı kararı ile; “taraflar arasında düzenlenen 02.11.1999 tarihli karşılıklı daire takas sözleşmesi uyarınca davalı ...'nın dava konusu daireyi davacıya ait 8. blok 1 nolu daire ile takas ettiği, davacı tarafından sözleşme uyarınca senet bedellerinin ödendiğinin dosya kapsamından anlaşıldığı, davalının da mahkemeye sunmuş olduğu 03.07.2012 tarihli cevap dilekçesinde davacının davasını şartlı olarak kabul ettiği, dava dışı kooperatif tarafından ediminin eksiksiz yerine getirildiği takdirde davacıya tapuyu devredebileceğini bildirdiği, kural olarak taşınmaz devrine ilişkin sözleşmelerin resmî yazılı şekilde yapılmadığı takdirde geçersiz olduğu, somut olayda davalı ile davacı arasında düzenlenen 02.11.1999 tarihli adi yazılı sözleşme ile tarafların karşılıklı olarak taşınmazlarını takas ettikleri, davalı tarafından bu durumun kabul edildiği ve dinlenen tanık beyanlarından da davacının devraldığı taşınmazda oturduğu ve dava tarihi itibari ile de oturmaya devam ettiği, davalı tarafından bu duruma herhangi bir itiraz ve karşı çıkmanın olmadığı, her ne kadar davalı Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde devam eden dava dışı kooperatif ile arasındaki davanın sonucuna göre tapuyu devredeceğini belirtmiş ise de, bu davanın sonucunun mahkeme açısından bekletici mesele yapılması gerekmediği, zira kooperatif tarafından edimlerin eksik olarak ifa edilmesi hâlinde dava dışı kooperatifin sözleşme gereğince daha az bağımsız bölüm kazanabileceği, bu durumun davalının sözleşme gereği hak edebileceği daire sayısının eksilmesine değil artmasına neden olacağı, davalı tarafça önce aradaki hukuki ilişkiyi kabul edip daha sonra sözleşmenin resmî yazılı şekilde yapılmadığı gerekçesi ile açılan davaya itiraz etmesinin 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 3. (2.) maddesine göre hakkın kötüye kullanımı yasağı kapsamında olduğu, sözleşme yapıldığı tarihten itibaren davalının davacının dava konusu bağımsız bölümde oturmasına razı olup sonradan geçersizliği ileri sürmesi bu bağlamda hakkın kötüye kullanımı olarak kabul edildiği” gerekçesi ile davanın kabulüne, Muğla İli, Fethiye İlçesi, Karaçulha Çalıca Mevkii, 4436 Ada, 2. Blok 5 nolu bağımsız bölümün davalı adına olan tapusunun iptali ile davacı ... adına tapuda kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
6. Fethiye 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
7. Yargıtay 14.Hukuk Dairesince 23.06.2015 tarihli ve 2015/9402 E., 2015/6995 K. sayılı kararı ile; “…Somut uyuşmazlıkta; dava konusu 2. Blok 5 no'lu daire ile davacıya isabet eden 8. Blok 1 no'lu dairenin halen davalı adına kayıtlı olduğu anlaşılmaktadır. Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/686 Esas sayılı davasında bu dosyanın davalısı ... tarafından dava dışı S.S. Hasdeniz Yapı Kooperatifi aleyhine 4436 parsel sayılı taşınmazdaki inşaatın zamanında tamamlanmadığı gerekçesiyle nama ifaya izin verilmesine ve tazminat isteğine ilişkin dava açıldığı, birleştirilen davada ise kooperatif tarafından ... aleyhine kooperatifin kendisine düşen dairelerin adına tescilinin talep edildiği anlaşılmaktadır. Davacıya isabet eden takasa konu dairenin davacının üyesi bulunduğu S.S. Hasdeniz Yapı Kooperatifi tarafından mülkiyetinin davalı ile aralarındaki sözleşme gereğince hak edilip edilmediğinin tespit edilebilmesi açısından Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/686 Esas sayılı dosyasının sonucu beklenerek davacının tapu iptali ve tescil talebi hakkında bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir…” gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
8. Fethiye 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 02.06.2016 tarihli ve 2016/44E., 2016/175 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçelerle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
9. Direnme kararı süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Hukuk Genel Kurulu Kararı:
10. Hukuk Genel Kurulunca 19.12.2019 tarihli ve 2017/14-1745 E., 2019/1421 K. sayılı kararı ile; “…Somut olayda davacı vekili; dava dışı kooperatif ile davalı arsa sahibi arasında kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığını, müvekkilinin yüklenici olan dava dışı kooperatifin üyesi olduğunu ve 02.11.1999 tarihinde noter huzurunda çekilen kura sonucunda müvekkiline 8. blok 1 numaralı dairenin isabet ettiğini, davalı ile müvekkilinin aynı gün davalı arsa sahibine düşen 2. blok 5 numaralı daire ile müvekkiline kura sonucu isabet eden 8. blok 1 numaralı daireyi sözleşme imzalayarak takas ettiklerini, müvekkilinin takas sonucu davalıya ödeme yaptığını, 1999 tarihinde kaba inşaatı bitmiş vaziyette teslim aldığı daireye 2002 yılında taşındığını ve belirtilen tarihten beri de oturmaya devam ettiğini ileri sürmüştür. İleri sürülen bu hususlar tarafların kabulündedir. Dava konusu 2. blok 5 numaralı daire ile kura sonucu davacıya isabet eden 8. blok 1 numaralı dairenin hâlen davalı adına kayıtlı olduğu, taşınmazdaki kat irtifakı tesisinin 27.10.2004 tarihinde kurulduğu anlaşılmıştır.
Dosya kapsamındaki belgelerden Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/686 E. sayılı dosyanın incelenmesinde asıl dava dosyasının davacısı olan arsa sahibi ...’nın davalı kooperatif aleyhine arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesine dayalı, eksik ve ayıplı iş bedelinin, kira kaybının ve cezai şartın tahsili ile eksik işlerin kendisi tarafından yapılması amacıyla 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 97/1. maddesi uyarınca nama ifaya izin verilmesi istemiyle, birleşen dosya davacısı olan kooperatifin ise davalı arsa maliki aleyhine kooperatifin edimlerini yerine getirmesine rağmen arsa sahibinin ferağa yanaşmadığı iddiasıyla davaya konu parsel üzerinde arsa sahibine ait A-B bloktaki 12 daire ile J-K bloktaki 16 daire haricindeki dairelerin müvekkili adına tescilini talep ettiği, bilirkişi raporlarında inşaatın sözleşmeye göre %92 oranında bitirildiğinin belirtildiği görülmüştür. Açılan davalarda kat karşılığı inşaat sözleşmesinin feshi yönünde bir talep bulunmayıp, asıl davada davacının talebinin eksik tadilat, kira kaybı ve geç teslim nedeni ile cezai şart bedelinin tahsili istemine, birleşen davada ise davacının talebinin sözleşme gereğince kooperatife düşen bağımsız bölümlerin tescili istemine ilişkin olduğundan bu davaların sonuçlanmasının beklenmesinin eldeki davaya bir katkı sağlamayacağı, zira anılan dava hakkında verilecek hükmün bu davanın kararını etkileyecek nitelikte bulunmadığı açıktır.
Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında; kat karşılığı inşaat sözleşmesinde tapuların hangi aşamada devredileceğine ilişkin bir düzenleme bulunmadığından edimlerin yerine getirilme anının eserin teslim anı olarak kabul edilmesi gerektiği, bu nedenle de öncelikle davalı ile dava dışı kooperatif arasındaki ilişkinin sonuçlanmasının beklenmesi gerektiği, zira edimler tamamen yerine getirilmediği takdirde davacının üyesi olduğu dava dışı kooperatifin mülkiyeti alma imkânının bulunmadığı, bu nedenle de davacının üyesi bulunduğu S.S. Hasdeniz Yapı Kooperatifi tarafından mülkiyetinin davalı ile aralarındaki sözleşme gereğince hak edilip edilmediğinin tespit edilebilmesi açısından Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/686 E. sayılı dosyasının bekletici mesele yapılması gerektiği, davacının arsa sahibi olduğu ve kendisine düşen daire ile sözleşme gereğince dava dışı kooperatife düşeceği kararlaştırılan dairenin takas sözleşmesine konu edildiği dikkate alındığında, davacının da kura sonucu kendisine isabet eden daireyi hak edip etmediğinin tespiti eş söyleyişle kooperatif hukuku bakımından da anılan davanın sonucunun beklenmesi gerektiği yönünde görüş ileri sürülmüş ise de, bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.
Sonuç itibariyle yerel mahkemenin Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/686 Esas sayılı dosyasının bekletici mesele yapılmasına gerek olmadığı yönündeki direnme gerekçesi usul ve yasaya uygun olup yerindedir.
Ne var ki, Özel Dairece bozma nedenine göre davalı vekilinin işin esasına yönelik temyiz itirazları incelenmediğinden bu konuda inceleme yapılmak üzere dosya Özel Daireye gönderilmelidir…” gerekçesiyle karar oy çokluğu ile bozulmuştur.
Karar Düzeltme İstemi
11. Hukuk Genel Kurulunun yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili karar düzeltme isteminde bulunmuştur.

II. UYUŞMAZLIK
12. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda davacıya isabet eden takasa konu dairenin davacının üyesi bulunduğu S.S. Hasdeniz Yapı Kooperatifi tarafından mülkiyetinin davalı ile aralarındaki sözleşme gereğince hak edilip edilmediğinin tespit edilebilmesi açısından Fethiye 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/686 Esas sayılı dosyasının bekletici mesele yapılmasının gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE
13. Dava, mülkiyetin tespiti ve tescil istemine ilişkindir.
14. Uyuşmazlığın çözümü için öncelikle arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi hakkında açıklama yapılmasında yarar vardır.
15. Eser sözleşmelerinin bir türü olan arsa payı karşılığ