Sık Sorular Sorular
Danıştay hakkında sık sorulan sorular
Bölge İdare Mahkemeleri tarafından yapılan istinaf incelemesi üzerine verdiği kararlardan memnun olmayan taraflar ilgili kararı; İdari Yargılama Usulü Kanununun 46. maddesinde sayılan davalar hakkında verilen kararlar, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Danıştay’da, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde temyiz edebilirler. Danıştay, temyiz incelemesini yalnızca hukuka uygunluk açısından yapar. Alt mahkemenin verdiği kararın dayanağı olan somut vakaların doğruluğunu araştırmaz.
Danıştayda, dokuz dava ve bir idari daire olmak üzere toplamda on daire bulunur. Her daire bir başkan ve yeteri kadar üyeden oluşur. Yeterince üye bulunması halinde dairelerde birden fazla heyet oluşturulabilir. Heyetler bir başkanın başkanlığında, dört üyenin katılımıyla toplanır ve salt çoğunluk ile karar verir. Danıştayda iki tip dava dairesi vardır. Bunlar vergi ve idari dava daireleridir. Bu dava daireleri arasındaki iş bölümü, özel bir kanun hükmü bulunmadıkça, her yıl Danıştay Başkanlar Kurulu tarafından belirlenir.
Danıştay Başkanlık Kurulu 18/12/2020 tarihinde toplanarak, 2575 sayılı Danıştay Kanununun 27. maddesi uyarınca, Danıştay dava daireleri arasındaki iş bölümünün; Üçüncü, Dördüncü, Yedinci ve Dokuzuncu Dairelerin vergi dava dairesi, diğer dava dairelerinin ise idari dava dairesi olarak görev yapmaları kararlaştırılmıştır. Yani toplamda, dört vergi dava dairesi ve beş idari dava dairesi olmak üzere dokuz tane dava dairesi bulunur.
Danıştay, bir yüksek mahkemesi olarak; Bölge İdare Mahkemelerinin kararlarını ve Danışay Kanunda sayılan özel hallerde ilk derece mahkemesi sıfatıyla karar veren ilgili Danıştay dairesinin kararlarını temyiz makamı olarak inceler. Danıştayın vermiş olduğu kararlara; Full & Egal’de; Karar Arama Sayfası üzerinden ulaşılabilir. Danıştayın verdiği kararlar emsal niteliğindedir. Danıştay kararları idare mahkemelerini ve idari makamları bağlar.
Bölge İdare Mahkemelerinin vergi veya idari dava daireleri tarafından verilen, temyizi kabil olan kararların tebliğinden itibaren ilgili taraflarca otuz gün içinde Danıştaya temyize götürülmesi mümkündür. İstinaf mahkemelerinde görülen davalardan; İdari Yargılama Usulü Kanunun 46. maddesinde sayılan davalar ve 2021 yılı itibariyle konusu 192.000 TL’yi geçen davalar haricinde verilen kararlar kesin nitelik taşıyacak ve temyiz yoluna başvurulması mümkün olmayacaktır. Bu parasal değer, her yıl yeniden belirlenir. Danıştayın ilk derece mahkemesi sıfatıyla gördüğü davaların temyizi de aynı şartlara tabidir. Fakat bu davaların görüldüğü yer, Danıştayın İdari Dava Daireleri Kurulu veya Vergi Dava Daireleri Kuruludur.
İdare hukukunda, temyiz edilebilecek kararlar; İdari Yargılama Usul Kanununun 46. maddesinde sayılmıştır. Bölge İdare Mahkemelerinin ve Danıştayın ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği, temyizi kabil olan kararlar, ilgililer tarafından Danıştay'a temyiz edebilirler. Danıştay yalnızca hukuka uygunluk denetimi gerçekleştirir, Alt derece mahkemesinin kararının dayanağı olan maddi vakıaların doğruluğunu araştırmaz.
Cumhuriyet dönemi Danıştay başkanları sırasıyla; Nusret METYA (1927-1931), Reşat MİMAROĞLU (1931-1938), İsmail Hakkı GÖRELİ (1939-1947), Selahattin ODABAŞIOĞLU (1947-1951), Hazım TÜREGÜN (1952-1954), İbrahim SENİL (1960-1962), Rıza GÖKSU (1962-1968), Prof. İsmail Hakkı ÜLGEN (1969-1979), Ragıp TARTAN (1979-1981), Orhan Arif ÖZDEŞ (1982-1987), M. Orhan TÜZEMEN (1987-1988), Süleyman Sırrı KIRCALI (1988-1990), Süleyman TÜRKOĞLU (1990-1990), Ekrem İSPİR (1990-1993), Hüseyin Metin GÜVEN (1993-1994), Füruzan İKİNCİOĞULLARI (1994-1998), Erol ÇIRAKMAN (1998-2000), Nuri ALAN (2000-2004), Ender ÇETİNKAYA (2004-2006), Sumru ÇÖRTOĞLU (2006-2008), Mustafa BİRDEN (2008-2011), Hüseyin H. KARAKULLUKCU (2011-2013), Zerrin GÜNGÖR (2013- 2020) ve hâlâ görevde bulunan Zeki YİĞİT olarak sayabiliriz.
Anayasanın 155. maddesi uyarınca; Danıştay üyelerinin dörtte üçü, Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından birinci sınıfa ayrılmış idari yargı hâkim ve savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından, kalan dörtte biri ise kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.
Danıştay, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile görevlendirilmiş ve Ankara’da yerleşik olan bir Anayasal kurumdur. Bir Yüksek İdare Mahkemesi olan Danıştay kanunda, danışma ve inceleme merci olarak tanımlanmaktadır. Yargı kurumlarının bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkesi gereğince, Danıştayın doğrudan bağlı bulunduğu bir üst merci bulunmamaktadır. Verdiği kararlar kesindir ve bağlayıcıdır.
Danıştayda dört vergi dava dairesi ve beş idari dava dairesi olmak üzere toplamda dokuz dava dairesi ve bunların yanında bir de idari daire bulunur. Tüm dairelerde bir başkan ve yeteri kadar üye mevcuttur. Üye sayıları ihtiyaca göre sıklıkla azaltılıp artırılmaktadır. Şu anda Danıştayda, Danıştay Başkanı, Başsavcı, başkanvekilleri, daire başkanları ve üyeler olarak, 168 yüksek mahkeme hâkimi görev yapmaktadır.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde 54 yıl görev yapan Danıştay, 4 Kasım 1922 tarihinde İstanbul’da bulunan diğer kurumlarla birlikte, TBMM idaresine geçmiştir. Daha sonra, 669 sayılı kanunla yeniden düzenlenip, 6 Temmuz 1927 tarihinde çalışmaya başlamıştır. 669 sayılı Kanuna göre Danıştayda üç idari bir dava dairesi olmak üzere, dört daire bulunmaktaydı.
1961 Anayasasının Anayasanın 114. maddesinde, "İdarenin hiçbir eylem ve işlemi yargı mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz" denilerek idarenin işlemlerinin hukuki denetime tabii olması sağlanmıştır. Sonradan 1982 Anayasası ile bazı kısıtlamalar getirilmişse de, temel ilke korunmuştur.
1982 yılında ayrıca, ilk derece idari yargı mercileri olan idare ve vergi mahkemelerinin kurulmuştur. Günümüzde hala bu kurulan idari yargı örgütü vardır. Bu gün Danıştay, bu mahkemelerin üzerinde bir temyiz mercii olarak, yüksek mahkeme sıfatıyla yargı görevini yerine getirmektedir.
1961 Anayasasının Anayasanın 114. maddesinde, "İdarenin hiçbir eylem ve işlemi yargı mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz" denilerek idarenin işlemlerinin hukuki denetime tabii olması sağlanmıştır. Sonradan 1982 Anayasası ile bazı kısıtlamalar getirilmişse de, temel ilke korunmuştur.
1982 yılında ayrıca, ilk derece idari yargı mercileri olan idare ve vergi mahkemelerinin kurulmuştur. Günümüzde hala bu kurulan idari yargı örgütü vardır. Bu gün Danıştay, bu mahkemelerin üzerinde bir temyiz mercii olarak, yüksek mahkeme sıfatıyla yargı görevini yerine getirmektedir.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu; Danıştay Başkanı, Başsavcı, başkanvekilleri ve dava daireleri başkanları ile üyelerinden oluşur. Toplanma ve karar almak için gereken kişi sayısı en az otuz birdir. Toplantıya katılanlar çift sayıda ise, en kıdemsiz üye toplantıya katılmaz. İçtihatları Birleştirme Kurulu; idari ve vergi dava dairelerinin veya idari ve vergi dava daireleri kurullarının verdikleri kararlar arasında uyuşmazlık ve aykırılık olduğuna ya da yerleşik olan bir içtihadın değiştirilmesi gerektiğine kanaat getirirse, bir içtihadı birleştirme veya değiştirme kararı verir. Verilen bu karar idari yargıyı ve idari makamları bağlar.
Danıştay Başsavcısı; altı yıl boyunca Danıştay üyeliği yapmış olanlar arasından, Danıştay Genel Kurulunun üye tam sayısının salt çoğunluğu ile seçilir. Seçilen Başsavcının görev süresi dört yıldır. Süresi bitenler yeniden seçime girip seçilebilirler. Seçime girmeyenler, süresi dolmadan görevden çekilenler Danıştay üyeliği görevlerine devam ederler.
Danıştay Başkanı, Danıştay Genel Kurulu tarafından üye tam sayısının salt çoğunluğuyla, dört yıllığına seçilir. Danıştay Başkanı seçilebilmek için en az altı yıl boyunca Danıştay üyeliği yapmış olma şartı aranır. Danıştay Başkanı, görev süresi bittikten sonra yeniden aday olup seçilebilir. Yeniden aday olmayan, aday olup da seçilemeyen veya henüz süresi dolmadan adaylıktan çekilenler, Danıştay üyesi olarak kalmaya devam ederler.
Geçmişte ve son dönemlerde verilen güncel emsal niteliğindeki Danıştay kararlarına sitemizden ulaşılabilir. İlgili sayfaya girdikten sonra gerekli filtreleri seçerek ve arama motoruna aratılmak istenen anahtar kelimeleri yazarak milyonlarca içtihat kararının bulunduğu veri tabanında arama yapmak mümkündür. Full & Egal sitesine ücretsiz olarak üye olunduktan sonra, tercih edilen içtihat paketi satın alınarak tüm içtihat kararlarına sınırsız olarak ulaşmak, indirmek ve yazdırmak mümkündür.
İçtihatları Birleştirme Kuruluna; Danıştay Başkanı, Başsavcı, konu ile ilgili daireler veya idari ve vergi dava daireleri kurulları tarafından içtihatların birleştirilmesi veya var olan içtihadı birleştirme kararlarının değiştirilmesi için başvurabilirler. Başvuru üzerine Kurul tarafından karar verilir ve gönderdikleri tarihten itibaren bir ay içerisinde Resmi Gazete ’de yayımlanır. Yayımlanan bu kararlara, Danıştayın birimleri, idari mahkemeler ve idari makamlar uymak zorundadır.
Danıştay tarafından verilen onama kararına itiraz yolu bulunmamaktadır. Danıştay tarafından verilen onama kararı ile birlikte, istinaf mahkemesinin hükmü kesinleşmiş olur. Bir itiraz yolu olmamakla birlikte, Danıştayın verdiği bozma kararlarına, alt mahkemenin direnmesi mümkünüdür. Bu durumda dosya tekrar Danıştay'a temyiz edilir ve bu sefer vergi veya idari dava daireleri kurulunda karara bağlanır. Alt mahkeme, Kurul tarafından verilen bozma kararına uymak zorundadır.
Dava dairelerinin veya idari ve vergi dava daireleri kurullarının kendi kararları veya ayrı ayrı verdikleri kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık görüldüğü veyahut birleştirilmiş içtihatların değiştirilmesine kanaat getirdiği takdirde, İçtihatları Birleştirme Kurulu tarafından içtihadın birleştirilmesi veya değiştirilmesi kararı verilir. Kurul bu incelemeyi, Danıştay Başkanının havalesi üzerine, Başsavcının düşüncesi alındıktan sonra gerçekleştirir. Konu ile ilgili daireler, idari ve vergi dava daireleri kurulları veya Başsavcı tarafından da başvuruda bulunabilecek Danıştay birimleridir. Bunların yanı sıra, aykırı kararlarla ilgili kişiler, içtihatların birleştirilmesi için Danıştay Başkanlığına başvurabilirler.
Danıştayın verdiği onama kararlarına karşı bir itiraz yolu yoktur. Verilen onama kararıyla birlikte hüküm kesinleşir. Ancak bozma kararlarına karşı, alt mahkemenin direnme seçeneği bulunur. Bu defa da Danıştayın ilgili dava daire kurulu tarafından karar verilir. Verilen bozma kararına alt mahkeme direnemez.
Danıştay, idari yargı teşkilatında yer alan en üst dereceli yüksek mahkemedir. Dolayısıyla, Danıştay tarafından verilen kararların temyiz edilebileceği bir üst yargı mercii yoktur. Verilen kararlar kesindir.
Vergi ve idari dava dairelerinin verdiği onama kararları verildiği anda kesinleşir. Danıştay, temyiz mahkemesi olduğu için artık tüm kanun yolları tüketilmiştir. Danıştayın verdiği kararlar, Resmî Gazetede yayımlanır ve yayımı izleyen aybaşından itibaren uygulanır. Kararlar idari mahkemeler ve idari makamlar için bağlayıcıdır.
Danıştay dairelerinde toplantılar heyet halinde gerçekleştirilir. Heyetler bir başkan ve dört üyenin katılımıyla toplanır. Eğer üye sayısı yeterliyse birden fazla da heyet oluşturulabilir. Birden fazla heyet oluşturulduğunda, en kıdemli üye heyete başkanlık eder. Heyet, önlerine gelen dosyayı görüşüp salt çoğunlukla karar verir.
Danıştay’daki dosyaların incelenip sonuçlanma süreleri davaya, dosyaya ve dairelere göre değişiklik göstermektedir. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü'nün resmi istatistik verilerine göre Danıştay’a giden bir dosyanın görülmesi, yaklaşık bir buçuk yıl sürebilmektedir. Ancak bu sürecinin kısalması ya da uzaması mümkündür.
Temyiz edilen, Bölge İdare Mahkemesi kararları ve Danıştayın ilgili dairelerinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdikleri kararlar Danıştay incelemesi sonucunda hukuken uygun bulup onanabileceği gibi, hukuka aykırılık olduğuna kanaat getirilirse bozma kararı da verilebilir. Bozma kararı, İlgili alt mahkemeye dosya ile birlikte gönderilir. Alt mahkeme bu bozma kararına uyup yeniden yargılama yapabilir ya da bozma kararına karşı direnebilir. Alt mahkemenin direnmesi durumunda dosya tekrar temyiz edilebilir.
Danıştay, Bölge İdare Mahkemesinin vermiş olduğu kararda, yalnızca hukuka uygunluk denetimi yapar. Somut verilerin araştırmasını yapmaz. İncelemeyi gerçekleştiren, Danıştayın ilgili dairesi eğer kararın hukuka uygun olduğuna kanaat getirirse onama kararı verir. Fakat kararın hukuka aykırı olduğuna kanaat getirirse bozma kararı verir. Yani bozma kararının yegâne sebebi kararın hukuka aykırı olduğuna kanaat getirilmesidir.
İdari ve adli makamlarca verilen, vergi ve diğer dava dairelerinin görevi dışında kalan, idari para cezaları ile bu işlemlerin tahsili ve idari yaptırım kararları hakkında Danıştayın İkinci Dairesi tarafından çözümlenir. İkinci Dairenin dosyayı inceleyip karara bağlama süresi yaklaşık olarak dört yüz yetmiş dört gündür. Bu kararlara da tıpkı diğer dairelerin kararlarına olduğu gibi Full & Egal üzerinden; ilgili filtreler seçilerek ulaşılması mümkündür.
Danıştay daireleri, önlerine gelen dosyada alt mahkemenin kararını bozmaya hükmederse, bozma kararı ilgili Bölge İdare Mahkemesine dosya ile birlikte yeniden gönderilir. Bu durumda Bölge İdare Mahkemesi, bozma kararına uyarak yeniden yargılama yapar ve bir karar verir. Bölge İdare Mahkemesi, Danıştayın vermiş olduğu bozma kararına karşı direnebilir. Direnme kararı da temyiz edildiğinde vergi veya idari dava daireleri tarafından değil de İdari Dava Daireleri Kurulu veya Vergi Dava Daireleri Kurulu tarafından incelenir ve karar verilir. Alt mahkemenin, Kurul tarafından verilen bozma kararına karşı direnmesi mümkün değildir.
Bozma kararı sonucunda alt mahkeme uyma kararı verip yeniden yargılama yapabilir. Verilen bu yeni nihai karar da temyiz edilebilir. Ayrıca taraflar, Danıştayın bozma kararına karşı, direnme kararı verilmesi durumunda da yeniden temyize gidebilir. Fakat temyiz edilen direnme kararı bu sefer dairelerde değil de, İdari Dava Daireleri Kurulu veya Vergi Dava Daireleri Kurulu tarafından incelenir.
Kurul ve daire başkanları, dosya ve evrakları süresi içinde incelemek ve rapor düzenlemek üzere tetkik hâkimlerine verirler. Tetkik hâkimleri yalnızca kararlara ve yapılacak işlere ilişkin düşüncelerini rapora yazıp kurullara açıklarlar. Danıştay Kanunun 13. maddesinin 3. fıkrası uyarınca; her dairede bir başkan ve yeteri kadar üyeden oluşan heyetlerin yanında, gerektiği kadar da tetkik hâkimi bulunur.
Full & Egal’e ücretsiz olarak üye olduktan sonra uygun görülen içtihat paketini satın alıp tüm site içeriğine sınırsız şekilde erişmek mümkündür. Full & Egal’de; Danıştay Karar Arama Motorundan istenilen tüm kararlara ulaşılabilir. Ulaşılan kararları indirip kaydetmek veya yazdırmak mümkündür. Ayrıca ulaşılan tüm kararların istenilen dile, Full & Egal’in kendi tercüme özelliği kullanılarak, çevrilebilmesi de mümkündür.
