Türkiye Cumhuriyeti’ndeki tüm enerji piyasalarında sürekliliğin sağlanması, fiyatların ekonomik seviyede tutulması ve çevre etkilerinin en aza indirilmesi için düzenlenen yasalar çerçevesinde çalışan, yasaların uygulanması konusunda denetleme, düzenleme ve yaptırım uygulama görev ve yetkilerine sahip bağımsız bir Kurumdur.
EPDK 2001 yılında kurulmuş olup Kamu Tüzel Kişiliğine sahiptir, idari ve mali yönlerden özerktir, taşra teşkilatı bulunmamaktadır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile koordinasyonlu bir şekilde çalışmaktadır. 4628 Sayılı Kanun ile teşkilat yapısı ve görevleri belirlenmiştir.
EPDK’nın yapısı; Başkanlık, Kurul, Etik Kurulu ve Hizmet Birimlerinden oluşmaktadır. 4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu, 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu, 5307 Sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları LPG Piyasası Kanunu ve 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunları kapsamında yetki ve görevlerini kullanır. Kanunlar kapsamında, enerji piyasalarında faaliyet gösteren şirketlere; kapsam ve yükümlülüklerini gösterir lisanslandırma, denetim ve yaptırım işlemleri uygulamaktadır.
EPDK elektrik, doğal gaz, petrol ve LPG gibi enerji kaynaklarının işletilmesinde yetkili tüzel kişilere lisans verme ve bu lisans verilen tüzel kişilerin gerçekleştirdiği hizmetlerin kaliteli, yeterli, sürekli, çevreyle uyumlu ve düşük maliyetli şekilde tüketiciye ulaştırılması için Kanuna uygun hareket edilip edilmediğini denetler. Bu sayede rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine uygun, ekonomik açıdan güçlü, istikrarlı, rekabet ortamının var olduğu şeffaf bir enerji piyasası oluşturmayı amaçlar. EPDK’yı temsilen, bu süreçlerde kararları Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu alır. Kurul tarafından verilen tüm kararlara, ücretsiz olarak üye olunup, kendilerine en uygun içtihat paketini satın alındıktan sonra Full & Egal’de; https://www.fullegal.com/arama-motorlari bağlantısından ulaşılabilir. Arama Motorları başlığında, İçtihat kısmından ülke, Kurum ve görüntülenmek istenilen dil seçilerek milyonlarca içtihat kararının bulunduğu tüm Rekabet Kurulu kararları arasından arama yapılabilir. Arama motoru kullanılarak aranan ve ulaşılan sonuçlar için bir kısıtlama yoktur ve limitsizdir. Üyelerin, istedikleri tüm kararları PDF veya DOC formatında indirmesi veya çıktısını alması mümkündür.
Kurula yanlış, eksik veya yanıltıcı bilgi ve belgelerin verildiğinin saptanması, hiç bilgi verilmemesi ya da yerinde inceleme hakkının kullandırılmaması durumunda bu aykırı hallerin on beş gün içinde giderilmesi için ihtarda bulunulur. Yapılan ihtara rağmen aykırılıkların giderilmemesi durumunda 500.000-TL para cezası verilir.
Kanuna, mevzuata, lisans şartlarına, Kurul karar ve talimatlarına aykırı davranışların tespiti üzerine, aykırılığın otuz gün içinde giderilip tekrarlanmaması ihtar edilir. Süresi içinde aykırılığa son vermeyen veya tekrar edenlere 500.000-TL para cezası verilir.
Kanuna, mevzuata, lisans şartlarına aykırı olarak, düzeltme imkânı bulunmayan davranışlar için ihtara gerek olmaksızın 500.000-TL para cezası verilir.
Lisans verilmesinin gerektirdiği şartlar konusunda, lisans başvuruları veya lisans yürürlüğü sırasında gerçek dışı, yanıltıcı bilgi ve belge sunulması ya da şartlarda lisans verilmesini önemli ölçüde etkileyecek değişikliklerin Kurula bildirilmemesi durumunda 800.000-TL para cezası verilir. Mevcut aykırılıkların otuz gün içinde giderilmesi ihtarına uyulmaması ya da giderilmesinin hiç mümkün olmadığı durumlarda tüzel kişilerin lisansı iptal edilir.
Verilen lisanslarının kapsamı dışında faaliyetlerde bulunduğu tespit edilen tüzel kişilere on beş gün içinde ilgili faaliyetlerin durdurulması ihtar edilir. Süresi içinde ihtara uymayanlara 1.000.000-TL para cezası verilir.
Lisans verilmesinde aranan esas şartların, lisans yürürlükteyken ortadan kalktığı veya baştan hiç mevcut olmadığı tespit edilirse, lisans iptal edilir.
Kanuna ve mevzuata göre yapılan işlemlerde, kanuna karşı hile veya gerçek dışı beyanlarda bulunulduğunun tespiti durumunda lisans iptal edilir.
Yukarıda bahsedilen ilgili para cezalarına ilişkin ihtar süreleri, gerekli görüldüğünde kurul tarafından farklı şekilde uygulanabilir. Söz konusu para cezalarının uygulanmasını takiben para cezasına konu fiilin; verilen ihtar süresi içerisinde giderilmemesi veya tekrarlanması hâllerinde para cezaları, her defasında bir önceki cezanın iki katı oranında artırılarak uygulanır. Bu cezaların verildiği tarihten itibaren iki yıl içinde idari para cezası verilmesini gerektiren aynı fiil işlenmediği takdirde önceki cezalar tekrarda esas alınmaz. Ancak, aynı fiilin iki yıl içinde tekrar işlenmesi hâlinde artırılarak uygulanacak para cezasının tutarı, cezaya muhatap tüzel kişinin bir önceki mali yılına ilişkin bilançosundaki gayrisafi gelirinin yüzde onunu aşamaz. Cezaların bu düzeye ulaşması hâlinde Kurul, lisansı iptal edebilir.
Lisans sahibi enerji dağıtım şirketinin; dağıtım faaliyetleri yerine getirilirken, mevzuata, Kurum tarafından hazırlanan yönetmeliklerde yer alan usul ve esaslara aykırı davranması, dağıtım faaliyetinin kalitesinin ve niteliğinin kabul edilemeyecek ölçüde düşmesi gibi durumlarının tespit edildiği durumlarda Kurul bazı tedbir kararları alabilir. Bu alınacak olan tedbir kararları ayrı ayrı ya da birlikte uygulanabilir. Bu tedbir kararları;
-Lisans sahibi tüzel kişinin yönetim kurulu üyelerinin tamamına veya bir kısmına el çektirerek yerlerine Kurul tarafından atama yapılması,
-Lisansta belirtilen tarife kapsamında bulunan hizmet ve yatırımların gerçekleştirilmediği durumlarda, mali karşılıkları önce şirketin gelirlerinden, yetersiz kalırsa da ortakların temettü gelirlerinden ve nihayet nama yazılı ortakların mal varlıklarından temin edilmesi
-Nihai tüketicinin Kurum tarafından korunması ve hizmetlerin kesintisiz devam etmesini sağlamak üzere lisansı sona erdirilen görevli tedarik şirketinin yerine, başka bir tüzel kişinin belirlenmesine kadar, her türlü önlem alınması şeklinde sıralanabilir.
Kurum tarafından verilen tüm para cezaları idari niteliktedir. Bundan dolayı da idari yargı denetimine tabidir. Ayrıca nihai nitelikteki tüm ara kararlar ve lisans iptali, yönetim kurulu üyelerine el çektirme gibi nihai kararlarda idari yargının denetimine tabidir ve hukuken ilgili kişiler tarafından dava açılabilir.
Kurum, elektrik, doğal gaz, petrol ve LPG'nin dağıtımında nihai tüketicinin yararını gözetir. EPDK, enerji dağıtım faaliyetlerinin yeterli, kaliteli, kesintisiz, çevreyle uyumlu ve düşük maliyetli şekilde yerine getirilmesini sağlamak amacıyla enerji piyasasının denetlenmesini ve düzenlenmesini sağlama amacı güden bir kurum olarak karşımıza çıkar.
Kurum, ilk kez 4628 sayılı ve 03/03/2001 tarihli Elektrik Piyasası Kanunu ile kurulmuştur. Kuruluşunda adı Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu olarak adlandırılan Kurumun adı, 24390 sayılı ve 02/05/2001 tarihli Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılması ve Doğal Gaz Piyasası Hakkında Kanun ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) olarak değiştirilmiştir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) idari ve mali özerkliğe sahip bir kamu tüzel kişiliğidir. Kurumun merkezi Ankara’dadır ve ilişkili olduğu bakanlık Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığıdır.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), görev ve yetkilerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) aracılığıyla yerine getirir. Kurumun en üst düzey yetkilisi olarak Kurumun çalışmalarının düzenlenmesi, denetlenmesi, değerlendirilmesi Başkanın görev ve sorumluluğundadır. Kurul Başkanı ve İkinci Başkan, en az dört yıllık yükseköğrenim görmüş kişiler arasından, Cumhurbaşkanının atamasıyla görevlendirir. Kurumun temsili ve genel yönetiminden Başkan sorumludur.
EPDK, Kurul (Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu), başkanlık ve hizmet birimlerinden oluşur. Kurum, Kanundan kaynaklı görev ve yetkilerini, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu aracılığıyla yerine getirir. Kurul, EPDK’yı temsil etmeye ve karar almaya yetkili organdır. Kurul üyelerinin ataması, Cumhurbaşkanı tarafından belirli şartları sağlayanlar arasından seçilerek yapılır. Kurulun toplam yedi üyesi vardır.
Petrol Piyasası Dairesi, Denetim Dairesi, Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Dairesi, Hukuk Dairesi, İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi, Elektrik Piyasası Dairesi, Tarifeler Dairesi, Doğal Gaz Piyasası Dairesi, Strateji Geliştirme Dairesi, Kamulaştırma Dairesi, Bilgi İşlem Dairesi olmak üzere on bir adet daireyi ve iki tane Başkan Yardımcısını bünyesinde bulundurur.
Elektrik piyasasında faaliyetler yürüten tüzel kişilerin, işlem ve faaliyetlerinde hukuka aykırılık bulunup bulunmadığına dair ön araştırma ve soruşturma açılmasına re’sen veya ihbar ve şikâyet üzerine karar verir. Soruşturma açılmasına gerekliliğin tespiti için ön araştırma yapılmasına karar verebilir. Ön araştırma yapılmasına gerek olmadığı kararı nihai karar niteliğinde olduğundan yargısal denetime tabidir. Önaraştırma raporu, Başkan tarafından Kurul gündemine öncelikli olarak alınır. Rapor, kurul tarafından değerlendirilir ve soruşturma açılıp açılmamasına karar verilir.
Konu ile gerekli bilgileri isteme ve yerinde inceleme yetkisini haiz Kurum görevlileri soruşturma sırasında gerekli her türlü bilgi ve belgeyi ilgililerden talep edebilir, bu belgelerin aslını veya suretlerini alabilir, tutanak düzenleyebilir, konu ile ilgili sözlü ya da yazılı açıklama isteyebilir. İlgililer bunları paylaşmaktan hiçbir surette imtina edemez. Soruşturma tamamlandığında karar, Kurul tarafından dosya üzerinden verilir.
En az dört yıllık yükseköğrenim görmüş olanlar içinden yedi kişi üye olarak seçilerek Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Başkan ve İkinci Başkan, atanan yedi üye arasından Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir. Atanan yedi üye Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu oluşturur. Yedi üyeden oluşan bu kurulun bazı temel görevleri olarak; Kanunda belirtilen ilkeleri sağlamak için gerekli olan ve piyasada rekabeti geliştirmeye yönelik olarak gerçek ve tüzel kişilerin uymaları gereken talimatları ve tebliğleri onamak, lisanslara ve sair işlemlere onay vermek, iletim, dağıtım, toptan satış ve perakende satış için yapılan fiyatlandırmaların ana esaslarını tespit etmek ve gerektiğinde yenilemek, Kanun tarafından kendisine verilen görevleri gerçekleştirirken gerekli gördüğü tüm bilgi ve belgeleri ilgili tüzel ve gerçek kişilerden talep etmek veya yerinde incelemek, uygun gördüğü konular hakkında Başkanlığı görevlendirmek sayılabilir. Kurulun Başkanı aynı zamanda Kurumun da başkanıdır. Kurulun temsilinden ve kararların uygulanıp yürütülmesinden Başkan sorumludur. Bu sorumluluğun sonucu olarak kamuoyuyla bilgi paylaşma görevi de vardır.
EPDK, enerji piyasasında faaliyetler gerçekleştiren gerçek ve tüzel kişilerin tüm işlemlerini denetler. Gerçekleştirilen tüm faaliyet ve uygulamalarının, işlem, hesap ve mali tablolarının kanunlara ya da teamül muhasebe ilkelerine aykırı olup olmadığını tespit eder. Bu incelemeler Kurulun kendisi ya da Kurum adına yetkilendirilen Kurum personeli tarafından yapılır. Enerji dağıtımının, kaliteli, kesintisiz, düşük ücretli ve serbest piyasanın rekabet koşullarına uygun ve çevreye zarar vermeyecek şekilde nihai tüketicinin yararına yapılması Kurulun esas denetim konusudur. Tüm bu şartların gerçekleşmesini sağlamak ve nihai tüketicinin hizmetine sunmak üzere gerçekleştirilen enerji dağıtım faaliyetinin istikrarlı ve şeffaf bir piyasada gerçekleşmesi amacıyla muhtemel hata, noksanlık, usulsüzlük ve ihmallerin tespit edilmesi ve Kanunda görülen yaptırımların uygulanması Kurum tarafından gerçekleştirilir.
Tüzel kişilere, enerji dağıtım piyasasında kaliteli, kesintisiz, düşük ücretli ve serbest piyasanın rekabet koşullarına uygun ve çevreye zarar vermeyecek şekilde nihai tüketicinin yararına faaliyet gösterebilmeleri için Kanun uyarınca verilen izindir. Kurulun verdiği lisanslar, enerji dağıtımına talip olan tüzel kişilere yetkili oldukları faaliyetlerden kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini tanımlayan belgelerdir.
Üretim faaliyeti, iletim faaliyeti, dağıtım faaliyeti, toptan satış faaliyeti, perakende satış faaliyeti, piyasa işletim faaliyeti, ithalat faaliyeti, ihracat faaliyeti ancak EPDK lisansı alan tüzel kişiler tarafından gerçekleştirilebilen faaliyetlerdir. İstisnalar haricinde, enerji piyasasında faaliyet gösterecek olan tüzel kişiler faaliyetlerine başlamadan önce, her faaliyetleri için ve birden fazla tesis söz konusuysa her tesis için ayrı lisans almalıdır. Lisansların süresi azami kırk dokuz ve üretim, iletim, dağıtım faaliyetleri için geçerli olan asgari on yıldır. Kurul tarafından belirlenen lisans alma, yenileme, tadil etme, suretini çıkartma ve yıllık ödeme bedellerini tüzel kişi tarafından Kuruma ödenmelidir.
Kurum, kendisine intikal eden ihbar veya şikâyet üzerinde ya da re’sen önaraştırma yapıp, sonucunda soruşturmaya gerek gördüğü takdirde, soruşturma başlatır. Önaraştırma yapmadan doğrudan soruşturmaya başlanması da mümkündür. Gerekli görürse ihbar ve şikâyet sahiplerine yazılı bilgi verebilir. Soruşturma yapmak üzere Daire Başkanlığından görevli Uzman Yardımcıları arasından, Başkan tarafından seçilen Uzman veya Uzmanlar aracılığıyla yürütülür. Gerekli görüldüğü durumlarda Başkan, farklı dairelerden de Uzman görevlendirebilir ya da Kurumun diğer birimlerinden görüş alınmasına karar verebilir. Daire Başkanlığı bünyesinde yürütülen soruşturma altı ay içinde tamamlanır. Kurul tarafından gerekli görüldüğü takdirde tek sefere mahsus üç aya kadar ek süre verilebilir.
Görevli Kurum personeli, tüm gerekli bilgi ve belgeleri talep etme ve yerinde inceleme yapma yetkisine sahiptir. Talep edilen bilgi ve belgelerin aslını ya da suretlerini alabilir, gerekli tutanakları düzenleyebilir ve konu ile ilgili yazılı veya sözlü açıklama talep edebilir. İlgili kişi ya da kurumların talep edilen bilgi ve belgeleri vermekten ya da yerinde inceleme yapılmasına müsaade etmekten hiç bir mazeret ile kaçınamaz.
Soruşturma aşamasının sonunda Kurum personeli tarafından bir soruşturma raporu düzenlenir ve ilgili Daire Başkanlığına iletilir. Raporda hukuka aykırılık tespit edilmesi durumunda, ihbar ve şikâyet sahiplerinin kimlikleri ve üçüncü kişilerin ticari nitelikteki sırlarının korunması amacıyla gerekli önlemler alınarak, hakkında soruşturma yapılan kişiye tebliğ edilir. Tebliğ edilen ilgiliye, rapordaki tespitler hakkında yazılı savunma yapması ve Kuruma göndermesi için otuz günlük süre verilir.
Soruşturma raporu, ilgili tüzel kişinin yazılı savunması, varsa görevlendirilen Kurum personelinin usulünce alınmış olan ek görüşü ve buna ilişkin ilgili tüzel kişinin savunması ile birlikte tüm bunların üzerine kendi görüşüyle birlikte Daire Başkanı tarafından Başkanlığa sunulur. Başkan, soruşturma dosyasını öncelikli olarak Kurul g
